De Luidklok van Willem Wegewaert de Jongere gegoten in 1634 in Den Haag voor de Nederlands Hervormde Kerk in 's-Gravenzande
     
Luidklok WillemWegewaert de Jongere14 mei 1238 werd de 's-Gravenzandse kerk een zelfstandige parochie. In de loop der eeuwen werd de toren van de kerk twee keer verhoogd, maar in 1809 stortte de toren in. Daarbij gingen 2 van de 3 luidklokken verloren. In 1810 werden de bronsresten van die klokken verkocht. De derde klok van de Dorpskerk werd in 1634 gegoten door Willem Wegewaert te 's-Gravenhage.
1 december 1816 werd de nieuw gebouwde kerk in gebruik genomen.
De Dorpskerk in 's-Gravenzande luidt om 11.15 uur nog steeds 'de aardappelklok' van Willem Wegewaert ten teken dat de huisvrouwen de aardappelen op moesten gaan zetten, zodat deze om 12 uur gaar zouden zijn?

Het leven van de aardappelklok begint in november 1634 als de Haagse klokkengieter Willem Wegewaert ruim vijfhonderd kilo kokend brons in een mal giet. Natuurlijk liet hij zijn naam achter in het brons:

WILLEM WEGEWAERT ME FECIT HAGE TEN BEHOOVE DER STEDE SGRAVESANDE ANNO 1634 DEN 3 NOVEMBER
Willem Wegewaert maakte mij in Den Haag ten behoeve van de stad 's-Gravenzande in het jaar 1634 op 3 november, is het randschrift op de klok. Gewicht klok: 530 kg, doorsnede 92 cm.

Willem Wegewaert de Jongere volgde zijn schoonvader Coenraet Anthonisz. , als directeur van het bedrijf in 1616 op, en deed in de jaren nadien goede zaken. Hij rekende onder zijn klanten steden en particulieren; zelfs de koning van Marokko bestelde in 1622 kanonnen bij hem. Vanaf 1627 woonde hij in het zogenaamde, nog steeds bestaande Pageshuis aan het Lange Voorhout te Den Haag, naast de Kloosterkerk. Tot aan het eind van de 17 de eeuw zou in de Kloosterkerk de belangrijkste geschutgieterij van de Republiek gevestigd blijven. In het koor van de kerk was een oven gebouwd en een gietkuil gegraven (!); de rest van de kerk diende als opslagplaats voor grondstoffen. 15 Willem Wegewaert de Jongere stierf in 1637.
Willem Wegewaert de Jongere had twee zoons, Coenraet en Wouter, respectievelijk in 1620 en 1626 geboren. Coenraet werd na de dood van zijn vader de directeur van het familiebedrijf dat bloeide als nooit tevoren. Hij werd in een genealogie uit de 17 de eeuw omschreven met de woorden 'in leven meester grofgeschutgieter van de generaliteyt', waaruit opgemaakt mag worden dat hij opdrachten van de Staten-Generaal kreeg. Coenraet Wegewaert stierf in 1669.
     
Toch is dit niet meer de orginele klok. In 1950 ontdekt de firma Eijsbouts dat de klok niet zo mooi meer klinkt. De kerk gaat akkoord met het bijstemmen. Tijdens dat karwei in de klokkengieterij in Asten gaat er iets verkeerd. Smelten en opnieuw gieten is de enige oplossing. Wat de Duitsers niet is gelukt, gebeurt begin jaren vijftig alsnog. In augustus 1952 wordt de hergoten klok opgehangen.
Onder op de rand van de klok staat: B. EIJSBOUTS HERGOOT MIJ 1952

     
De klokkenroof in de Tweede Wereldoorlog

De Duitsers haalden in 1944 ook deze 's-Gravenzandse luidklok naar beneden. De klok bereikte nooit de smelterijen omdat de boot waarmee de klok werd vervoerd zonk op het IJsselmeer. Na de oorlog is de klok weer teruggehangen in de toren van de Dorpskerk.

Geredde klokken op de kade in UrkIn 1940 hingen in Nederland 9000 luid- en speelklokken, waarvan in de Tweede Wereldoorlog 4660 verloren gingen. De Nederlandse klokken belandden vrijwel alle in twee fabrieken in Hamburg. Daar werden ze eerst stukgeslagen om vervolgens langs electrolytische weg tot maagdelijk koper en tin te worden omgesmolten.
Monumentale klokken, de zg. M-klokken bleven lang behouden. In het najaar van 1944 werden de M-klokken alsnog gevorderd en opgeslagen in Leerdam. In december 1944 werden zo'n 226 klokken uit de opslagplaats in Leerdam weggevoerd, waaronder ook de klok van Willem Wegewaert de Jonge.
Om de klokken naar Duitsland te vervoeren werd het klipperschip "Hoop op Zegen" gevorderd.
In de nacht van 6 januari 1945 voer het klokkenschip over het IJsselmeer langs Urk. Daar liep de klipper vast op de beruchte ondiepte De Vormt. De Duitsers gaven de Urker firma Hoekman en Zonen opdracht om het schip te bergen. Maar zij saboteerden dit door met sleepboten de bolders, een soort trekhaken van een schip, ervan af te trekken waardoor het schip niet meer weg kon. Na de bevrijding werd de kostbare lading alsnog geborgen.
Na de oorlog kon het schip worden gelicht en werden de klokken teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren.

In 1948 kwamen 1,2 miljoen kg gebroken klokken uit Hamburg terug naar Nederland.
Dat klokkenbrons kon worden gebruikt voor het hergieten van een heleboel klokken.
     
Bronnen:

Abraham Vreugdenhil ěHet tweede leven van de aardappelklok
Hervormde wijkgemeente Dorpskerk/Nieuwe Kerk
Dorpskerk 's-Gravenzande. De Ned. Herv. Kerk (1815) bezit een klok, gegoten in 1634 door Willem Wegewaert te 's-Gravenhage.
Mazeppa in de romantische kunst
Geschiedenis
Lijst van klokken verscheept per "Hoop op Zegen" schipper J. van Dijk, 23 october 1944
Het klokkenschip. Wie met Gods klokken schiet, die wint de oorlog niet
  Doprpskerk 's Gravenzande
    De Dorpskerk in 's Gravenzande