|
|
De Luidklok van Coenraet Anthonisz. in
1597 in Den Haag gegoten voor de Oude Kerk van Scheveningen. |
|
|
|
Eeuwenlang hebben in de
toren minstens twee luidklokken gehangen. Van één is bekend, dat deze
in de Landsgeschutgieterij in Den Haag werd gegoten door Coenraet Antonisz. in 1597.
In de archieven wordt zijn naam verschillend geschreven: Conraet Anthonisz., Coenraet
Anthonisz. of Coenraedt Anthonisz.
Deze Conraet Antonisz. was geschut- en geelgieter of gietmeester , zoals men weleer
zei, van de Staten van Holland en Westvriesland. Hij oefende zijn beroep uit in den
Haag in het koor van de Kloosterkerk, die in van 1590 tot 1665 als geschutgieterij
werd gebruikt en Coenraet Anthonisz was daar tot 1616 werkzaam. In het koor van de
kerk was een oven gebouwd en een gietkuil gegraven; de rest van de kerk diende als
opslagplaats voor grondstoffen.
Maar er werden in de geschutgieterij niet allen kanonnen gegoten. Ook de klok van
Scheveningen is gegoten in de Kloosterkerk van Den Haag.
De klok heeft een gewicht van: 1135 kg en een doorsnede van 118,9 cm.
Volgens J.C. Vermaas in het boek: 'Geschiedenis van Scheveningen' staat op de grote
luidklok in de toren van de Oude Kerk van Scheveningen als randschrift:
INT' JAER ONS HEREN 1597 BIN ICK GEGOETEN VAN CONRAET ANTONISZ IN DEN HAGAE
De klok werd 7 oktober 1943 uit de toren van de Oude Kerk gehaald en in Leerdam opgeslagen. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De klokkenroof in de Tweede Wereldoorlog
In 1940 hingen in Nederland 9000 luid- en speelklokken, waarvan in de Tweede Wereldoorlog
4660 verloren gingen. De Nederlandse klokken belandden vrijwel alle in twee fabrieken
in Hamburg. Daar werden ze eerst stukgeslagen om vervolgens langs electrolytische
weg tot maagdelijk koper en tin te worden omgesmolten.
Monumentale klokken, de zg. M-klokken bleven lang behouden. In het najaar van 1944
werden de M-klokken alsnog gevorderd en opgeslagen in Leerdam. In december 1944 werden
zo'n 226 klokken uit de opslagplaats in Leerdam weggevoerd, waaronder ook de klok
van Coenraet Anthonisz.
Om de klokken naar Duitsland te vervoeren werd het klipperschip "Hoop op Zegen"
gevorderd.
In de nacht van 6 januari 1945 voer het klokkenschip over het IJsselmeer langs Urk.
Daar liep de klipper vast op de beruchte ondiepte De Vormt. De Duitsers gaven de
Urker firma Hoekman en Zonen opdracht om het schip te bergen. Maar zij saboteerden
dit door met sleepboten de bolders, een soort trekhaken van een schip, ervan af te
trekken waardoor het schip niet meer weg kon. Na de bevrijding werd de kostbare lading
alsnog geborgen.
Na de oorlog kon het schip worden gelicht en werden de klokken teruggegeven aan de
oorspronkelijke eigenaren.
29 juli 1946 werd de klok van Coenraet Anthonisz. teruggehangen in de toren van de
Oude Kerk van Scheveningen en klinkt nu al meer dan 400 jaar.
In 1948 kwamen 1,2 miljoen kg gebroken klokken uit Hamburg terug naar Nederland.
Dat klokkenbrons kon worden gebruikt voor het hergieten van een heleboel klokken. |
|
|
|
Bronnen:
Symbolen uit de
tijd dat men viste en voer 'op hoop van zegen'
Rijksmonument
Oude Kerk Scheveningen
Oude Kerk Scheveningen
Een Klok Jubileert, door Gijsbert van der Toorn
Lijst van klokken
verscheept per "Hoop op Zegen" schipper J. van Dijk, 23 october 1944
Het klokkenschip. Wie met Gods klokken
schiet, die wint de oorlog niet |
|
|
|
|
De Oude Kerk op Scheveningen |
|
|
|
|
|
|