| Klok- en Geschutgieterij in Den
Haag 1589-1871 |
| |
 Al in de Spaanse tijd
was de Kloosterkerk in Den Haag in gebruik als paardenstal en arsenaal. In 1589 ofwel
5 jaar na de moord op Willem van Oranje, werden de kerk en het koor ingericht als
geschutgieterij voor de Staten van Holland en West-Friesland.
Tijdens de 80-jarige oorlog was de landsgieterij nog van vitaal belang voor de oorlogsvoering.
In 1618 was in de Haagse gieterij niet minder dan 120 000 pond brons opgeslagen.
Speciaal voor deze kanonnengieterij werd in 1621 een toegangspoort gemaakt, die uitkwam
ter hoogte van het Lange Voorhout 4.
Vóór de Kloosterkerk tekende Londerseel in 1614 bronzen kanonnen, die
in de kerk waren gegoten.
Geschut- en Klokgieters Landsgeschutgieterij
KLOOSTERKERK, 1589-1665
1589-1591 Huibert van Eijnde/Eynde
1591-1616 Coenraet Anthonisz
1616-1637 Willem Wegewaert de Jongere
1637-1651 Wouter Wegewaert
1637-1664 Coenraet Wegewaert |
| |
 |
| In 1665, tijdens de oorlog met Engeland,
hebben de Staten van Holland en Westfriesland de Geschutgieterij in Den Haag laten
oprichten, gelegen tussen de Nieuwe Uitleg en de Prinsessegracht. In de gieterij
werd al het geschut voor de Provincie Holland, de Raad van Staten der Verenigde Nederlanden
en de Admiraliteit van de maas gegoten |
| |
 |
| Het gieten van kanonnen wordt voorbereid.
De mallen wordt rechtop in een kuil geplaats, die daarna helemaal wordt gevuld met
zand. |
| |
 |
| De gietkuil is in gereedheid gebracht
en de gesmolten brons wordt in de mallen gegoten. |
| |
 |
| Na het gieten worden de kanonnen
machinaal uitgeboord. (Coll. Haagse Beeldbank) |
| |
Geschut- en Klokgieters Landsgeschutgieterij
CANONNENSTRAAT, Nieuwe Uitleg, 1665-1871
1665-1706 Johannes Niepoort
1704-1710 Johannes en Cornelis Ouderogge
1710-1732 Kinderen van Johannes Ouderogge zetten het bedrijf gezamenlijk voort.
1730-1747 Adrianus Crans
1745-1751 Cornelis Crans
1751-1755 Erven van Cornelis Crans onder toezicht van Jan Crans
1755-1770 Jan Verbruggen
1770-1806 Johannes/Jean Maritz
1806-1825 Louis Ernst Maritz en Jean George Amadée Maritz
1825-1871 Jean Jacques Maritz. In 1853 kwam een neef G.M. Maritz bij hem werken.
1871 De Haagse geschutgieterij werd op weinig elegante wijze door de overheid overgenomen
van de familie Maritz.
1895 In het gebouw werd de Hogere Krijgsschool gevestigd.
1904 De geschutgieterij werd definitief opgeheven. |
| |
 |
Gezicht op de Landsgeschutgieterij
te Den Haag 's Lands Geschut-Huis.
De voormalige Kanongieterij aan de Nieuwe Uitleg, gezien vanaf het Smidswater. Links
de eigenlijke gieterij aan de Kanonstraat. Rechts de Gieterijbrug, met op de achtergrond
de achterzijde van de Franse legatie aan het Korte Voorhout, en aangrenzende panden.
Ets van J.C. Philips naar Gerrit van Giessen (ca 1730-1750). |
| |
 |
| De Prinsessegracht gezien naar de
Herengracht met het Malieveld en de Bosbrug (l.) en het Korte Voorhout (r.), de Kanongieterij
uiterst rechts met bronzen kanonnen. Naar Paulus Constantijn La Fargue, situatie
van ca. 1769. Keyser, J. 1801 |
| |
 |
| De Kanonstraat gezien vanaf de Nieuwe
Uitleg naar de Prinsessegracht; r. de zijgevel van de Geschutgieterij. Tekening van
F. Cariot, 1848 |
| |
 |
| Het gebouw van de Hogere Krijgsschool
(de voormalige kanongieterij) aan de Nieuwe Uitleg 1 te Den Haag,1910. In de oude
geschutgieterij wordt in 1895 de Hogere Krijgschool gevestigd. |
| |
 |
| Nieuwe Uitleg, de Hogere Krijgsschool
verwoest 3-3-1945 |
| |
 |
| 10. Nieuwe Uitleg 1: Gebouw 'De Artillerie',
gezien vanaf de Gieterijbrug. Sinds 2015 hoofdkantoor van de Nationale Politie. |
| |
| BRONNEN: |
| Vogelvlucht van Den Haag in 1614,
door J. van Londerseel. (Haagse Beeldbank) |
| Memoriaal voor de officieren der
artillerie en genie, mitsgaders ..., Volume 1 Door Luitenant Kolonel J.D. Doorman,
1814 |
| Memoriaal
voor de officieren der artillerie en genie.pdf |
| Het kanongieterij (ook wel 's lands
geschutgieterij genoemd) aan de Kanonstraat. (Haagse Beeldbank) |
| De gietvorm in
positie gebracht |
| Het gieten van
het kanon |
| Ontwerp van de
werkplaats van de Geschutgieterij aan de Nieuwe Uitleg, onbekend, 1750 |
| Gezicht op de Landsgeschutgieterij
te Den Haag 's Lands Geschut-Huis, Jan Caspar Philips, naar Gerrit van Giessen, 1730-1736.
(Rijksmuseum, Amsterdam) |
| De Prinsessegracht gezien naar de
Herengracht. De Kanongieterij uiterst rechts. Naar Paulus Constantijn La Fargue,
situatie van ca. 1769. Keyser, J. 1801. (Haagse Beeldbank) |
| Van Paardenbel tot Speelklok, de
geschiedenis van de klokgietkunt in de Lage Landen, door AndrV© Lehr, Europese
Bibliotheek, 1981 en Omroep Flevoland |
| De Kanonstraat gezien vanaf de
Nieuwe Uitleg naar de Prinsessegracht; r. de zijgevel van de Geschutgieterij. F.
Cariot, 1848. (Haagse Beeldbank) |
| Het gebouw van de Hogere Krijgsschool
(de voormalige kanongieterij) aan de Nieuwe Uitleg 1 te Den Haag. 1910. (Beeldbank
NIMH) |
| Nieuwe Uitleg, de Hogere Krijgsschool
verwoest 3-3-1945. (Haagse bedrijven) |
| Nieuwe Uitleg 1: Gebouw ÇÄúDe
ArtillerieÇÄù, gezien vanaf de Gieterijbrug. Sinds 2015 hoofdkantoor
van de Nationale Politie. (Google Maps) |
